تحلیل رفتار متقابلTA و کشف حالات شخصیتی “والد”،”بالغ” و “کودک”

تحلیل رفتار متقابل TA دکترشاهین سلطانی

اینکه بدانیم تحلیل رفتار متقابل یا TA چگونه شکل گرفت و تاریخچه کشف مدل شخصیت یا حالات شخصیت آن چطور اتفاق افتاد می تواند جذاب و جالب به نظر برسد به همین جهت در این مطلب ریشه موضوع را با هم پی می گیریم :

دکتر برن در همان اوایل  کار مطالعات خود در زمینه تحلیل رفتار متقابل متوجه شد که وقتی ما به مردم خوب توجه می‌کنیم و حرکات شان را با دقت می نگریم و حرف‌هایشان را گوش می کنیم در مقابل چشمان  ما تغییر میکنند و این تغییر معمولاً تمام و کمال است .

 تغییراتی همزمان در حالات صورت ،کلمات ،اشارات و کارهای بدن مشاهده می شود که ممکن است موجب سرخی گونه، ازدیاد تپش قلب یا تندی نفس گردد. این تغییرات ناگهانی را در همه کس می توانیم مشاهده کنیم .

برن می گفت مثلا پسر کوچکی که چون نمی تواند اسباب بازی تازه اش را به کار بیندازد و ناگهان بغضش می ترکد و به گریه می افتد . یا دختر نوبالغی که منتظر است و لحظه‌ای که بالاخره تلفن زنگ می زند ، ناگهان سیل هیجان صورت اندوهناک وی را فرا می گیرد. مرد بزرگسالی که با شنیدن خبر ورشکستگی در کسب و کار، ناگهان رنگش می پرد وخود را می بازد. پدری که وقتی با مخالفت پسرش روبرو می شود ناگهان صورتش مثل سنگ سخت و تیره می شود. اینها نمونه هایی محسوب می شوند که تغییرات تمام و کمالی را می توان در افراد مشاهده نمود اما سئوالی ممکن است به ذهن آدم متبادر شود ، شخصی که این تغییرات در آن صورت می گیردچرا این اتفاق برای وی می افتد وآیا هنوز او همان انسانی است که بوده ؟با همان هیکل و قد و قواره و پوست و گوشت و حتی همان لباسی که برتن داشته ؟ پس چه چیزی است که دراو تغییر میکند؟ و چون تغییر دگرگون شدن از یک حالت به حالت دیگر است این انسان از چه به چه چیز تغییر می کند؟اینها سوالاتی بود که برن در اوایل تحقیقاتش در زمینه تحلیل رفتار متقابل از خود می پرسید .

دکتر برن برای تشریح این موضوع مثالی از یکی از مراجعینش می آورد. یک وکیل ۳۵ ساله که در آن دوران برن به معالجه او مشغول بود. او در حین روانکاوی می گفت دکتر من وکیل نیستم ،من هنوز خود را فقط یک پسر کوچولو می دانم .اما به واقع در بیرون از کلینیک دکتر روانکاو ،آن مرد در واقع یک وکیل موفق و ثروتمند بود ولی در جلسه‌های روانکاوی اغلب احساس و رفتار یک پسربچه را پیدا می‌کرد . او حتی در یک جلسه یک ساعته روانکاوی در پاسخ به سوالات دکتر میپرسید این سوال را از وکیل می کنید یا از پسر بچه کوچولو؟ 

هم دکتر و هم وکیل هر دو از موجودیت و ظهور این دو شخصیت در یک فرد در شگفت بودند و با هم درباره این دو موجودیت مجزا به عنوان یک وضعیت دوگانه بحث و گفت و گو می کردند و استدلال می آوردند .حتی بعدها به مرور یک حالت دیگر نیز ظهور کرد دکتر برن تغییراتی که از یک حالت به حالت دیگر در اشخاص صورت می گرفت را از طریق تغییر در طرز رفتار، صورت ظاهر، کلمات و اشارات شخص طبقه بندی کرد .گاهی اوقات حالات شخصیتی فرد دقیقاً شبیه به یک کودک بود! گاهی اوقات ، آن فرد بر اساس منطق با موضوعات برخورد می‌کرد! و گاهی حرکات و رفتار هایی شبیه والدین خود داشت !همان گونه فکر می کرد ، احساس می کرد و رفتار می کرد.

این نشانه ها کم کم برن را به این فکر فرو برد که ریشه شخصیت انسانی در تغییراتی است که در حالات شخصتی آنها از طریق همین رفتارها می توان برداشت کرد.این نگاه باعث شد برن شخصیت انسان ها را بر اساس حالات شخصیتی آنها به سه بخش تقسیم نماید

حالت شخصیتی “والد” زمانی که افکار ، احساسات و رفتارهای انسان درست شبیه به والدین ویا جانشینان روانی آنها بود .

حالت شخصیتی “بالغ” زمانی که افکار ، احساسات و رفتارهای انسان به عنوان یک شخص بزرگسال برای حل مسائل مربوط به این زمان و این مکان استفاده می شود  .

حالت شخصیتی “کودک” زمانی که افکار ، احساسات و رفتارهای انسان درست شبیه به زمان کودکی وی خود را نشان می دهد .

تقسیم بندی حالات شخصیتی والد ، بالغ و کودک در تئوری تحلیل رفتار متقابل یکی از ارکان اساسی این تئوری محسوب شده و در جهت شناخت وجوه انسانی بسیار موثر و کاربردی است .شاهین سلطانی مدرس تحلیل رفتار متقابلTA

Leave a Reply

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *