دکتر اریک برن بانی نظریه تحلیل رفتار متقابل یا TA این واحد علمی را چنین تعریف و مشخص کرده است :
هرگونه واحد آمیزش اجتماعی یک ” رفتار متقابل” نام دارد . هروقت یک انسان با یک نفر یا بیشتر در تماس باشد ، دیر یا زود یکی از آنها حرفی می زند یا علامتی نشان می دهد که حضور دیگری را ثابت می کند .ما این را یک انگیزه رفتار متقابل می نامیم. سپس آن شخص ” متقابلا” حرفی می زند ، یا علامتی نشان می دهد که به طریقی پاسخی به آن انگیزه است و آن پاسخ رفتار متقابل نامیده می شود .
در واقع تحلیل رفتار متقابل روش بررسی این رفتار و اعمال است که در آن من با تو کار می کنم و تو هم درمقابل کاری با من می کنی و در این میان معلوم می شود که کدام جنبه از شخصیت چند جنبه ای انسان دخالت داشته است .(منظور حالات شخصیتی است که در ارتباط متقابل انسان ها در هر لحظه از یک ، دو و یا هر سه این حالات که “والد”،”بالغ” و “کودک” هستند استفاده می شود.)
پس بنا بر آنچه از تعریف برن حاصل می شود رفتار متقابل ما انسان ها علت و دلیل اصلی ارتباطات انسانی ماست . علاوه بر آنکه ما می دانیم که ریشه اصلی ارتباطات انسانی ما به فطرت اجتماعی ما انسان ها بر می گردد اما باید بدانیم ارتباطات ما به واسطه انگیزه های رفتارهای متقابل و پاسخ های به انگیزه های رفتارهای متقابل صورت می پذیرد .
درک این مفهوم کمک می کند که ریشه چرایی رفتارهای انسان را پیدا کرده و در حوزه آگاهی و یا آگاهانه خبردار باشیم که انگیزه های رفتارهای متقابل و پاسخ به آنها می تواند از سوی ما انتخاب شود . ما خارج از حوزه آگاهی نسبت به محرکاتی که از سوی رفتارهای متقابل انسان های دیگر به سمت ما وارد می شود نا آگاهانه واکنش نشان می دهیم که این می تواند خود عامل بسیاری از مشکلات ارتباطی ما تلقی شود .
علاوه بر آنچه در فوق بیان شد تحلیل رفتار متقابل همچنین روش طبقه بندی اطلاعات ناشی از تجزیه و تحلیل این اعمال انسانی است و نتیجه مطلوب وقتی حاصل می شود کهما این رفتار ها را به صورت کلماتی درآوریم که برای همه دارای معنی و مفهوم مشخصی باشد . این زبان به وضوح یکی از مهمترین ضروریات این طبقه بندی است . توافق در معنی این کلمات و توافق در این که ما چه چیزی را بررسی می کنیم نیز کلید اساسی برای گشودن این معماست که چرا مردم این گونه رفتار می کنند؟ و این کار بسیار مهم و بزرگی است . شاهین سلطانی مدرس تحلیل رفتار متقابلTA